Diğer birçok psikiyatrik hastalık gibi DEHB’ye neyin yol açtığı da tam olarak ortaya konamamıştır. Ancak bilimsel araştırmalar DEHB’de genetik faktörlerin önemli olduğunu düşündürür. DEHB olan olguların birinci derece biyolojik akrabalarındaki DEHB bulunma olasılığı diğer bir çalışmada %18 oranında bildirilmiştir. Ülkemizde yapılan çalışmalarda ise DEHB’li çocukların ebeveynlerinde erişkin tip DEHB olma oranı %6-8 olarak bulunmuştur.
Ailelerde yapılan çalışamalara göre DEHB olan çocukların kardeşlerinde DEHB görülme riski ve DEHB olan çocukların ebeveynlerinde DEHB görülme riski 2-8 kat daha fazladır. Bu durumun nedeni genetik olabileceği kadar yetiştirme tarzı ya da bazı çevresel faktörler olabilir. Hiperaktif çocukları evlat edinen ebeveynlerin, biyolojik akrabalara göre, hiperaktivite ve bununla ilişkili bozuklukları daha az gösterdikleri saptanmıştır.
Bazı bilimsel araştırmalar, DEHB kalıtım riskini, ailenin kadın üyeleri için daha yüksek oranda bulunmuştur. Ebeveynlerinden biri DEHB olan kız çocuklar için, hastalığa yakalanma riski 6,6, erkek çocuklar için ise 1,5 kez artmaktadır. Bu model erkeklerde çevresel, kızlarda genetik etmenlerin daha ön planda olduğunu düşündürür.
Birçok gen ve çevre faktörü bir arada DEHB’ye yol açıyor görünmektedir. DEHB’nin Mendelyen kalıtım yolunu izlediği de düşünülmüştür. Ana etkiden sorumlu genlerle birlikte bazı küçük genlerin ve çevresel faktörlerin önemi vurgulanmıştır. Davranışsal bozukluklardaki karmaşık özelliklere yol açan genetik eğilimler düşünülürken, organizma gelişimindeki ya da erişkindeki gen varyasyonlarının, hücresel varyasyonlara ve bunun da giderek sistem varyasyonlarına yol açtığı düşünülmüştür. Hastalığın gelişiminde çevresel faktörlerin de güçlü bir etkisi olabilir.
Günümüze kadar kalıtımın özgül bir yolu gösterilememiş ve bu konudaki çalışmalar sürmektedir. Ancak çalışmaların odak noktasında dopamin adı verilen beyindeki nöroiletken madde bulunmaktadır. Dopamin sistemindeki bozulmalar DEHB’ye özgü değildir. Tik bozuklukları, otizm, alkolizm gibi dopamin sistemi ile ilişkili diğer bozukluklar, DEHB’si olan kişilerde olmayanlara göre daha sık görülür.
DEHB’nin nedenlerini ve ortaya çıkış mekanizmasını aydınlatmaya yönelik beyin görüntüleme çalışmalarında sıklıkla izlenen bulgu beynin ön alanlarında boyut ve etkinlik azalmasıdır. İncelenen birçok DEHB olgusunda beynin hacmen gelişiminin kontrollere yakın olduğu, ancak kontrollere ulaşamadığı görülmüştür.
Bunun yanı sıra daha önemli nokta beynin işlevsel gelişimidir. İşlevsel görüntüleme çalışmalarında DEHB’de, dikkat, yürütücü işlevler, çalışma belleği, motor kontrol, yanıtı engelleme, ödül-motivasyon ile ilişkili beyin bölgelerinin çalışmasında bozukluklar tespit edilmiştir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder